WWW.FILOZOFIA.XMC.PL

👴 Arystoteles I

W 348 lub 347 opuścił Ateny i udał się na dwór lennika perskiego Hermiasza do Atarneus w Myzji. Motywy opuszczenia Akademii i wyjazdu do Małej Azji nie są znane. Na dworze Hermiasza przebywali już wcześniej dwaj inni uczniowie Platona — Erastos i Koryskos, do których teraz dołączył A. Dyskusje i przyjaźń z przebywającymi tam filozofami miały, wg świadectw starożytnych, wpływ na zmianę formy rządów Hermiasza i dobrowolne przejście pod jego zarząd przyległych terenów Azji Mniejszej. Wdzięczny Hermiasz miał im za to „oddać w posiadanie” miasto Assos. Mało prawdopodobne, by w Assos filozofowie prowadzili szkołę na wzór Akademii. Uczestniczyli natomiast pośrednio w zarządzaniu państwem i prowadzili własne badania. Świadectwem prowadzonych tu przez A. badań nad miejscową fauną są opisane w Historii zwierząt gatunki zwierząt. Po trzech latach pobytu u Hermiasza, w 345/344 wyjeżdża na Lesbos, gdzie razem z Teofrastem prowadzi obserwacje i badania miejscowej fauny i flory. Rezultatem tych badań są zachowane dzieła: Historia zwierząt A. i Historia roślin Teofrasta. W 343 zostaje powołany przez Filipa na nauczyciela jego trzynastoletniego syna Aleksandra. Funkcję tę pełnił przez trzy lata wprowadzając królewicza w świat wielkiej literatury greckiej, kształcąc go w retoryce, filozofii, polityce i przygotowując do sztuki rządzenia. Z pełnieniem tej funkcji łączono (Plutarch) wydanie dialogów: Aleksander, czyli o koloniach, O rządach królewskich, O poetach.

W Pelli zastała go wiadomość o uwięzieniu i zamordowaniu przez Persów (w 341) Hermiasza. Na dworze Filipa znalazła wówczas schronienie rodzina Hermiasza. Prawdopodobnie wtedy dopiero A. zaopiekował się jego siostrzenicą Pythias, którą następnie poślubił. Gdzie A. przebywał do 335, tj. do powrotu do Aten, źródła nie informują. W tym okresie opracował, wraz z Kallistenesem, historię igrzysk pytyjskich i listę ich zwycięzców. Wówczas rozpoczął też kolekcjonowanie i opracowywanie ustrojów 158 państw, z których zachował się tylko Ustrój polityczny Aten. Na te burzliwe w historii Grecji lata przypada zaangażowanie A. w pokojowe misje polityczne. Jego zasługi dla Aten miały być uhonorowane przez Ateńczyków dziękczynnym dekretem wyrytym na wzniesionej na Akropolu kolumnie.

👴 ARYSTOTELES GENEZZa

ARYSTOTELES — najwybitniejszy, obok Platona, myśliciel i filozof, ur. w 384 przed Chr. w Stagirze na Półwyspie Chalcydyckim, stąd zw. Stagirytą, zm. w 322 w Chalkis na Eubei, w posiadłości odziedziczonej po matce, Fajstydzie. Syn Nikomacha, lekarza na dworze króla Macedonii Amyntasa, ojca Filipa.

ŻYCIE. Po wczesnej śmierci ojca wychowywał się pod opieką męża swej siostry, Proksenosa z Atarneus w Myzji. W 367 przybył na studia do Aten i wstąpił do Akademii Platońskiej, w której spędził 20 lat. W związku z pobytem Platona na Sycylii kształcił się najpierw u kierującego wówczas Akademią Eudoksosa z Knidos. Jemu głównie A. zawdzięczał rozbudzenie szerokich zainteresowań naukowych. W tym też zapewne okresie odbył studia retoryczne, być może u Isokratesa. Najwięcej jednak zawdzięczał Platonowi, który po powrocie z Sycylii rozpoczął pracę nad swymi filozoficznymi dialogami. Ich problematyka teoriopoznawcza i ontologiczna musiała być żywo dyskutowana przez członków Akademii. Wiedzę zdobywaną z wykładów i dyskusji uzupełniał, jako jeden z pierwszych, lekturą, i dlatego w Akademii miał być nazywany „czytelnikiem”. Po kilku latach pobytu w Akademii (ok. 360) napisał swój pierwszy dialog (zaginiony) pt. Gryllos, w którym krytykował retorykę sofistyczną, prowokując polemikę ze szkołą Isokratesa. Ok. 360–355 zaczął wykładać w Akademii retorykę, i na ten okres datujowane jest powstanie Retoryki. W latach 357–347 napisał znane z wielu fragmentów dzieła: Eudemos, czyli o duszy, O ideach, zaginione dialogi O dobru, O sprawiedliwości, O bogactwie, O modlitwie, O szlachetności, O podobaniu się, w których znalazły wyraz wszystkie najważniejsze problemy ówczesnej kultury. W Akademii też miał powstać zrąb jego dzieł logicznych i znane szeroko w starożytności dialogi: Protreptyk i O filozofii, w których wyłożył podstawy swej nauki w zakresie historii filozofii, ontologii, filozofii przyrody, kosmologii i teologii. Platońskie pytania o zasady bytu, o początek i sposób istnienia świata, o nieśmiertelność duszy i o charakter ludzkiego poznania stały się dla A. inspiracją do rozwinięcia nauk logicznych, przyrodniczych, a także etyki, polityki, retoryki i metafizyki.